6. februar – nacionalni dan Laponaca

Razlog tome je taj što je upotreba njihovog jezika u velikoj meri bila zabranjena u javnom prostoru uprkos činjenici da su na severnoevropskim prostorima bili starosedelačko stanovništvo. U želji da sebi olakša život, dobar deo njih je prosto prestao da koristi jezik svojih predaka i učio jezik države u kojoj je bio nastanjen.

U pitanju su Norveška, Švedska, Finska i Rusija i to predeli iznad Severnog polarnika.

Osim činjenice da im je jezik potpuno drugačiji od jezika kojim govore stanovnici država u kojima Laponci žive, naučna istraživanja su dokazala da su njihovi geni različiti od onih koji su identifikovani kod etničkih Skandinavaca.

Osim što 4 boje zastave predstavljaju 4 države u kojima je stanovništvo nastanjeno, povezuju se i sa onime što leži u osnovi njihovog života. Zelena označava biljke i prirodu, plava vodu, crvena vatru, a žuta Sunce.Krug koji ih sve prožima treba da simbolizuje zajedništvo među svim Laponcima - bez obzira na teritoriji koje države se nalaze.

Pre 200 godina su skandinavske zemlje mahom bile seljačka društva u kojima se više od 90 % stanovništva bavilo poljoprivredom i ribarstvom. Danas je taj procenat neuporedivo manji, a skoro ista proporcija se može primeniti i na Laponce.

Kako je norveška prestonica rasla, tako je i dobar deo stanovništva iz ostatka države neminovno krenuo da gravitira ka njemu. Isto je važilo i za stanovništvo laponskog porekla, tako da brojčano gledano najviše njih danas ima prebivalište u okolini Osla.

U pitanju je jedna od najstarijih muzičkih formi na evropskom tlu koju karakteriše način pevanja koji liči na recitovanje, ponavljanje i varijacije koje se temelje na sažetim formulama. Tokom perioda sprovođenja represivne politike prema Laponcima, ovo pevanje je bilo strogo zabranjeno. Jedna od najpoznatijih autorki današnjice koja neguje ovu tradiciju je Mari Boine.

Kako su Laponci tradicionalno nomadsko stanovništvo, logično je da su za prenoćište koristili lako prenosive šatore. Svojim kupastim izgledom podseća na indijanski šator, mada je nešto niži kako bi bolje odoleo naletima vetra karakterističnim u podnebljima gde su ga postavljali. Platno je uglavnom bilo od irvasovog krzna, a iznutra postavljen vunom. Cinna je inače reč na laponskom za ženski polni organ. 🙂

Iako su još u 19. veku uspeli da se izbore za neka osnovna ljudska prava koja su im vekovima bila uskraćivana, tek početkom 20. veka je doneta odluka da se svi alternativni nazivi za ovu etničku grupu izbace iz upotrebe i umesto njih se koristi izraz Sami koji potiče iz njihovog jezika.

Svi narodi koji su (pre nego što su nam fizičari objasnili poreko ovog fenomena) živeli na prostorima gde se ova svetlost može videti tokom zimskog perioda, imali su neko svoje tumačenje njega. Tako ni Laponci nisu bili izuzetak.

Laponski parlament je osnovan dosta kasnije, u Norveškoj 1989. godine, u Švedskoj 1993. godine, u Finskoj je od 1973. postojao parlamentarni odbor koga je parlament zamenio tek 1996. godine. U Rusiji ni dan danas nemaju neki organ takve vrste, kao što ne postoji ni zajednički nordijski parlament Laponaca. A Ustav će doneti ako jednog dana budu uspeli da osnuju svoju državu.

Bubanj se sastoji od okruglog rama preko koga je razapeta koža od irvasa, a udaraljka karakterističnog oblika kao slovo T je napravljena od njegovog roga. Prvobitno su ga koristile duhovne vođe u obredima za postizanje ekstaze, ali je kasnije dobio i svetovnu primenu prilikom najavljivanja važnih obaveštenja ili odluka. Tokom 17. i 18. veka su hrišćanske vlasti najstrože kažnjavale posedovanje ili pravljenje ovakvih bubnjeva.

Neudate žene tradicionalno imaju okrugle ukrase na kaiševima.

Najviši stadijum do koga su za sve ove godine uspeli da stignu je "konflikt". Svaki drugi komentar je suvišan.

Peder je često ime u svim skandinavskim zemljama, ali nije prezime. Stokka je norveško prezime. A ako i dalje sumnjate, slobodno pretražite Laponce po društvenim mrežama. I silno se zabavite.